Restorasyon Forum

Evet şaşırtmalı dizilerek baklava dilimini andırır süslemeler bakımından benzerlik var. Çok teşekkür ettim ilginiz için. alkışla

Teşekkür ederim öncelikle. Evet haklısınız o kısımda yalnışlık yapmışım. Kitap hazırlıyorum yalnışlıklarımı düzeltiyorum işte.

Eski Van kentinden günümüze ulaşabilmiş iki tuğla minareden biri Ulu Caminin, diğeri de, Topçuoğlu Camii, Sinaneddin Camii, Yesir Camii veya Tebriz Kapısı Camii adlarıyla anılan Kızıl Caminin minaresidir. Kısmen ayakta olan tuğla minarenin ait olduğu ilk cami bugün mevcut değildir. Mevcut duvarlar, eski yapının yerine inşa edilen camiye aittir. Paralelkenarı andırır bir plan şemasına sahip harim duvarları, dıştan ve içten kesme taşlarla kaplanmıştır. Dıştaki kesme taş kaplamanın tamamı sökülmüş durumdadır. Biri son cemaat yerinde, diğeri harimde olmak üzere iki mihrabı bulunmaktadır. Harime, kuzey duvarı üzerindeki bir kapıdan girilmektedir. 

Evliya Çelebi'nin naklettiği bilgi ise şudur: ‘‘...Tebriz Kapısı Camii eski bir mabettir, Yapıcısını bilmiyorum. Bunun da avlusunda medresesi vardır...’’

Cuinet, Kızıl Cami’nin İstanbul’daki Süleymaniye Cami’nin ve Edirne’deki Selimiye Cami’nin mimarı ve Osmanlı mimar okulunun kurucusu ve hem de birçok eseriyle ünlü olan Mimar Sinan tarafından yapıldığını söylemektedir.

Abdüsselam Uluçam, Eski Van’ın Tebriz kapı mahallesinde bulunan caminin asıl adı ve tarihi bilinmemektedir. Bazı kaynaklarda Kızıl Minareli Cami olarak belirtilmiş olup halk arasında Ermeni Mahallesi arasında kaldığı için Yesir (Esir) camisi olarak da adlandırıldığını belirtmektedir.

Lynch, Topçuoğlu Cami olarak adlandırdığı bu ibadethanenin artık kullanılmadığını belirtir.

1987–88 sezonunda Prof. Dr. Taner Tarhan tarafından kazılarak harimi ortaya çıkarılmıştır. Günümüze kıble duvarının bir bölümü ulaşmıştır. Caminin doğu cephesinde yer alan minare kare prizmal kaideli ve silindirik gövdelidir. Üzerinde bilimsel bir araştırma yapılmadığından ve kaynaklarda yeterli bilgi olmadığından kesin bir tarihleme yapmak, şimdilik imkânsızdır. Halen, görkemli bir şekilde yükselen minaresi Ulu Camii ile yakın benzerlik gösterdiğinden, bu yapının XII. ile XIII. yüzyıllar arasında inşa edilmiş olması muhtemeldir.

Görkemli bir şekilde yükselen minaresi Ulu Camii ile yakın benzerlik gösterdiğinden, bu yapının 13. ile 14. yüzyıllar arasında inşa edilmiş olması muhtemeldir. Silindirik minare, tümüyle tuğladan örülü olup, tuğlalar ‘‘baklava motifi’’ oluşturacak şekilde sıralanmıştır. Üst kısımda, geometrik dekorlu bir şerit, gövde çevresinde dolanmaktadır. Şeridin alt ve üst kenarlarında, firuze ve lacivert renkli somaklar sıralanmıştır. Halen, bunlardan birkaç tanesi mevcuttur. 
Minare kesme taşlarla kaplı kübik bir kürsü üzerine oturmaktadır. Minare girişi, kürsünün batı yüzündedir. Pabuç kısmı sekizgen prizmal şeklindedir. Yaklaşık 15 metrelik kesimi ayakta olan silindir şekilli gövde, pabuç kısmı gibi tuğla ile yapılmıştır. Şerefe, petek ve külahı yıkılmıştır. Pabuç ve gövde, tuğlaların değişik şekilde dizilmeleriyle meydana getirilmiştir. Baklava dilimini andırır bir süslemesi vardır. Gövdenin üst kısmında eni 1 metreyi aşan, geometrik desenli bir süsleme kuşağı görülmektedir. Alçı zemin üzerine yerleştirilmiş sırsız tuğlalarla meydana getirilmiş olan geometrik örnek, uçlarında beş sivri kollu yıldızlar bulunan, sekiz kollu Selçuklu geçmelerinden oluşmaktadır. Süsleme şeridi, altta ve üstte, yan yana dizilmiş seramik tabaklardan oluşan bir kenarsuyu şeridi ile sınırlanmıştır.

Minare gövdesindeki süslemenin benzerleri, Tokat Alaca Mescit (1300) minaresinde görülmektedir. Ayrıca, Sivas Ulu Camii (1212–13) ve Ankara Arslanhane Camii (XII. Yüzyıl ikinci yarısı) minarelerinde de, gövdeyi dolanan süsleme kuşağı, seramik tabaklarla sınırlandırılmıştır. Böylece, Kızıl Camii’nin minaresini XIII. Yüzyıla tarihlemek mümkün olmaktadır.