AGCA MESCİDUlu Camii Mahallesindedir. 1409 yılında Ağca Bey adlı bir Türkmen ağası tarafından yaptırılmış olduğundan, bu ismi almıştır. Adana’nın bilinen en eski Türk yapısıdır. İri, blok kesme taşlardan yapılmış olan mescidin beden duvarları alçak bir platform üzerinde ve kare plandadır. Yüksek kasnaklı bir kubbe ile örtülmüş olan eser, dıştan bir türbeyi andırmaktadır. Mihrabı süslüdür. Selçuklu taş işçiliğinin başarılı bir örneğidir. Eser kitabesine göre, 1770 yılında Hacı Hasan Ağa tarafından esaslı şekilde onarım yapıldığı anlaşılmaktadır. 27 Haziran 1998 depreminde hasar gören mescidin onarımı 1998-2004 yılları arasında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce tamamlanarak, 2004 yılı içerisinde ibadete açılmıştır.
ALEMDAR MESCİDİBaşocak Mahallesindedir. 1748’de Alemdar El-Hac Mustafa Hasan Ağa tarafından inşa ettirilmiştir. Kare plan üzerine tek kubbeli olarak kesme taş duvarlardan yapılmış olan mescidin kubbesi oluklu kiremitlerle kaplıdır. Kubbe intikali pandantiflerle sağlanan eserin, beden duvarlarına her kenarda açılmış olan ikişer pencere mekanı aydınlatır. 27 Haziran 1998 depreminde hasar gören mescidin onarımı 1998-2004 yılları arasında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce tamamlanarak 2004 yılı içerisinde ibadete açılmıştır
HASAN AĞA (HASAN KETHUDA) CAMİİ
Ali Ağa Mahallesi’ndedir. Klasik Osmanlı dönemi mimarisinin Adana’daki tek örneğidir.
Camiyi 1558 yılında Ramazanoğlu Halil Bey’in kölesi Abdullahoğlu Hasan Kethüda ile azatlı kölesi Atike yaptırmıştır. Planını Mimar Sinan’ın yaptığı söylenirİki bölümden meydana gelen son cemaat yeri, klasik Türk mimarisinde görülen stalaktitli sütun başlıklarının taşıdığı sivri kemerlerle üç bölüme ayrılmakta ve bölümler üzerini küçük kubbeler örtmektedir. Camii esas mekanına son cemaat yerinden girilmekte olup, kare plandaki mekanı köşe trompları ile intikali sağlanan yüksek kasnaklı bir kubbe örtmektedir. Giriş kapısının kuzey duvarı bitişiğinde Lale Devri üslubunu andıran oymalı süslemeler vardır. Müezzin mahfili ve mihrabı ağaçtandır. Siyah ve beyaz mermerlerle süslüdür. Mimberi de aynı cins mermerlerle yapılmıştır. Tek şerefeli minaresi 1730 yılında yapılmıştır. Kesme taştan sade ve klasik üsluptadır. Caminin güney duvarında 1671 yılında Adana’ya gelen Evliya Çelebi’nin imzasını taşıyan bir yazıt bulunmaktadır. Ulu Camii’nin yapımını yöneten Hasan Kethüda buradan artırdığı malzeme ile, daha güzel olan bu camiyi yaptırmıştır. Söylentiye göre buna kızan Rmazanoğlu Piri Mehmet Paşa da onun başını kestirmiştir. Cami, 1813 yılında büyük bir onarım görmüştür. 27 Haziran 1998 depreminde hasar gören caminin onarımı 1998-2004 yılları arasında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce tamamlanarak 2004 yılında ibadete açılmıştır.
HASIR PAZARI MESCİDİYağ Camisinin yakınında Hasır Pazarı Sokağı’ndadır. XVII.yüzyıldan kalan bu caminin banisi bilinmemektedir. Klasik Osmanlı mimarisi üslubunda kare plânlı, küçük kubbeli bir camidir.
KEMERALTI (TARSUSKAPI) CAMİİ Tarsuskapı’dadır (Küçüksaat semti). Kapının kemerinden dolayı, bu camiye sonradan bu ad verilmiştir. Semt de bu caminin adını taşır. Ramazanoğlu döneminde 1548 yılında Savcıoğlu Hacı Mustafa tarafından Savcıoğlu Camii adı ile yaptırılmıştır. Kesme taştan yapılmış küçük bir camidir. Kare biçimindedir. Kuzey ve doğusundaki son cemaat yerleri, ikişer küçük kubbe ile örtülüdür. Sade yapılı ve tek şerefeli minaresi caminin kuzeydoğu köşesindedir. Büyük kubbesi kiremitle kaplıdır. Bugün izleri bile kalmayan medresesinden bir yazıt Adana Bölge Müzesi’nde bulunmaktadır. Çeşitli dönemlerde onarım görmüştür. 1943 yılında, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından onartılmıştır
KURTKULAGI CAMİİBu cami 1601 yılında Haydar Ağa tarafından yaptırılmıştır. 1659 yılında yanına bir de kervansaray (kurtkulağı kervansarayı) eklenmiştir. Caminin yeri ceyhan'ın kurtkulağı köyündedir.
MEMİŞ PAŞA CAMİİ Türkocağı Mahalles’nde yer alan cami, önceleri Havutluoğlu Mescidi diye anılırken 1825 yılında Adana Valisi Memiş Paşa tarafından onarım yoluyla yeniden yapılması dolasıyla Memiş Paşa adıyla anılmaya başlamıştır. Memiş Paşa Camii yontma taşlarla doğu, batı ve kuzeyinde dördü aşağıda büyük, dördü yukarda küçük olmak üzere olmak üzere sekiz penceresi bulunmaktadır. 27 Haziran 1998 depreminde hasar gören cami, 1998-2004 yılları arasında aslına uygun olarak Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce yeniden inşa ettirilmiş ve 2005 yılı başında ibadete açılmıştır.
MESTANZADE CAMİİ Mestanzade Mahallesi’ndedir. 1682 yılında Ramazanoğlu soyundan Mestanzade Hacı Mahmut Ağa tarafından yaptırılmıştır. 1948 yılında Helvacı Musa oğlu İsmail tarafından camiye bugünkü minaresi eklenmiştir. Kare plan üzerine kesme taşlardan yapılmış olan caminin üzerini kurşunla kaplı küçük bir kubbe örtmektedir. Kubbe intikali pandantiflerle sağlanmakta olup, dışta köşeler yüksek saçaklarla gizlenmiştir. Kuzey cephede beden duvarlarından hafif çıkıntı yapan cümle kapısının yay kemer üzerinde iki katlı ikinci bir kemer cepheyi süslemektedir. Duvarlarında sivri kemerli ikişer pencere bulunmaktadır. 27 Haziran 1998 depreminde hasar gören cami, 1998-2004 yılları arasında aslına uygun olarak Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce yeniden inşa ettirilmiş ve 2004 yılı içersinde ibadete açılmıştır.
ŞEFİKA HATUN CAMİİ 1915 yılında Şefika Hatun isimli bir hayırsever tarafından yaptırılmıştır. Kare planlı ve tek mekandan oluşan caminin giriş kapısı sivri kemerli olup, dört kademeli kemerin alınlık kısmı cam çerçevelidir. Düzgün kesme taş kullanılmış olup pencerelerde desen şeklinde devam eder. Cephede (Kuzey) kapının sağında ve solunda kemerli birer pencere bulunur. 27 Haziran 1998 depreminde hasar gören caminin onarımını 1998-2004 yılları arasında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce tamamlanarak, 2004 yılı içinde ibadete açılmıştır.
ŞEYHOĞLU CAMİİ Kayalıbağ mahallesinde bulunan bu eser, 1758 yılında inşa edilmiştir. Cami hakkında ayrıntılı bir bilgi mevcut değildir. Bu eserin güneyinde yer alan odalar medreseyi, güneydoğusundakiler ise kütüphaneyi oluşturmaktadır. Kütüphane 1218 h. (1803 m.)’de Şeyh Dindari Efendi tarafından yaptırılmıştır.
27 Haziran 1998 depreminde hasar gören caminin onarımını 1998-2004 yılları arasında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce tamamlanarak, 2004 yılı içinde ibadete açılmıştır.
ULU CAMİ VE KÜLLİYESİ
Selçuklu, Memluk ve Osmanlılar devrine ait mimari karakterleri üzerinde toplayan bu eserin,
Üç ayrı kitabesinden ilk defa 1513 yılında Ramazanoğlu Halil Bey tarafından inşaatına başlanıldığı,1541 yılında Halil Bey’in oğlu Piri Mehmet Paşa tarafından bitirilerek ibadete açıldığı anlaşılmaktadır.Bu eser, Adana’nın en büyük camii ve tarihi yapısı oluşu bakımından büyük önem taşımaktadır. Cami sekizgen gövdeli mimarisi, çift renkli taşları ve 16. yüzyıl çinileri ile ünlüdür. Caminin duvarları siyah ve beyaz mermer bloklarıyla süslüdür. Selçuklu üslubundaki batı kapısında iki yılan kabartmalı bir kubbe ile bir de yazıt bulunmaktadır. Kuzey duvarı üzerine oturtulmuş bir müezzin mahfili bulunmaktadır. Kıble duvarı ve kara mermerle çevrili mihrabın üstü yarım ay biçimindedir. Beyaz mermer mimberdeki yazıtta Piri Mehmet Paşa’nın adı geçmektedir. Caminin doğusunda Medrese (1540), güneydoğusunda Ramazanoğlu Türbesi (1541), Vakıf Sarayı (Harem Dairesi) ve Tuz Hanı (Selamlık Dairesi), güneyinde Ziya Paşa Parkı ile Ziya Paşa’nın Mezarı bulunmaktadır. Ramazanoğlu Beylerinden Piri Bey’in yaptırdığı diğer eserlerle beraber Ulu Cami Külliyesi oluşmuştur.
27 haziran 1998 depreminde hasar gören cami ve külliyesinin onarımı, 1998-2004 yılları arasında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce tamamlanarak 2004 yılı içerisinde ibadete açılmıştır.
YAĞ CAMİİ Eski Belediye Caddesi’nde, Büyük Çarşı semtindedir. Medrese kapısındaki yazıta göre 1501 yılında Ramazanoğlu Halil Bey’in buyruğu ile Ermeni Saint Jacgues Kilise’sinden camiye çevrilmiştir. 1525 yılında minaresi 1558’de Piri Paşa tarafından medresesi yaptırılmıştır. Camiye önceleri Eski Camii denirdi. Sonra Yağ Camii adını aldı. Selçuklu Ulu Camileri tipindedir. Son cemaat yeri dikdörtgen biçiminde dört sıra sütunla beş nef’e (sahn’a) ayrılmaktadır. Avlu kapısı bu sade caminin yanında bir anıt gibi büyük ve görkemlidir. Medresesi dershane, mutfak, yatakhane ve çeşitli odalardan oluşmaktadır.
YEŞİL MESCİD
Tepebağ Mahallesi’ndedir. 1751 yılında Gencizade Hacı Mahmut yaptırmıştır. Kubbesini örten yeşil kiremitleri nedeniyle bu ismi almıştır. Sarı renkte kesme küfeke taşından yapılmıştır. Kare biçiminde ve tek kubbelidir. Adana yöresindeki klasik mescit tiplerinden biridir. 1941 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce onarılmıştır. Yay kemerli giriş kapısı üzerindeki yazıtta adı geçen medreseden bugün iz kalmamıştır.
