Ototrof bakteriler (kendi kendilerine çoğalırlar) | Siyah kabuklar ( kahverengi_siyah) Patinalar, pul pul dökülme, kabarmalar | |||||||||||||||||||||||||||
Heterotrof bakteriler
TAŞ RESTORASYONU Taş yüzeyleri değişik etkilerden dolayı bozulduğu zaman öncelikle taşın korunması yapılır. Arkasından da gerekiyorsa restorasyon uygulanır. Yüzeysel Restorasyon Taş ocaktan çıkarıldıktan ve kullanıldıktan sonra yüzeyinde renk değişimi olur. Bu değişim gerek kimyasal etkilerden gerek fiziki şartlardan kaynaklanır. Taşın yüzeyindeki ince film tabakası kalınlığında bir kabuğun oluşmasıyla patina dediğimiz bir yapı meydana gelir. Patina taşa zarar veren bir katman değildir. Aksine koruyucudur. Patinanın olmadığı yerlerde oluşan kirlilik taşı bozabilir. Patina oksalat mineralleri kalsit ve jipsten oluşur. Kir ise kabuk ve sülfür etkili maddelerden meydana gelir. Kirliliğin Tanımı ve Sınıflandırılması: Taştaki kir taşı orijinal yapısından farklı maddelerin yüzeyde birikmesiyle oluşur. İçerisinde mikroorganizmalar zararlı bitkiler, tuz ve asit birikimleri ve hava koşullarının oluşturduğu diğer etmenler vardır. Kirliliğin sınıflandırılması; 1)Siyah birikim; - Toz birikim: yüzeyde meydana gelen kahverengi bej arasında değişin yüzeye nüfus etmeyen birikimdir.- Yoğun birikim: taşın bütün yüzeyini kaplayan ve taşa nüfus eden birikimdir. 2) betonlaşmış kalın kabuk oluşumu 3) biyolojik büyüme 4) metalden kaynaklanan kirler 5) renk değişimi 6) tuz lekeleri Bu kirlerin temizlenmesinde çeşitli yöntemler uygulanır. Taşların temizlenmesi : Mekanik aşındırma yöntermi ve kimyasal temizlik. Mekanik temizlik : A.Tazyikli su püskürtme: taş yüzeyine otom ize olarak basınçla su püskürtür. Püskürtmenin ilk aşamasında kir yumuşar daha sonra yüzeyden atılır. Bu en zararsız yöntemdir. B.Kuru olarak yapılan temizlik: kuru olarak yapılan temizlikte 2 ayrı yöntem uygulanır. Ya mekanik el aletleri / yada yüzeye çok ince taneli kum püskürtülür. Kum püskürtme çok kontrollü yapılmalıdır. Aksi taktirde, yüzeyde pürüz yada çukurlaşma meydana gelebilir. Alüminyum, mikrocam kürecikler ince doğal kum taşın sertliğine göre 1,5-3 atm. basıncında taş yüzeyine kontrollü bir şekilde püskürtülür. Uygulama sırasında kontrol çok önemlidir. Bilhassa heykel temizliklerinde yüzey onarılamayacak zarar görebilir. C.Lazerle yapılan temizlik: bu yöntem makine ve ekipman açısından pahalı bir yöntemdir. Genelde değerli taş malzemelerin ya da değerli heykellerin temizliğinde kullanılır. Öncelikle yüzey bilgisayar ortamına aktarılır. Eserdeki kirli alanlar tespit edilir. O alanları lazerle noktasal anlamada temizlik yapılır. Ama kural kirin lazer radyasyonunu altında yatan cisimden daha düşük şekilde emmesidir. Yüzeydeki kir ısınır, genleşir böylece yüzeyden kopar. Kimyasal temizleme: Kimyasal temizlikte temizleyiciler alkeller Asit temizleyiciler olmak üzere 2 ye ayrılır. A.Asit temizleyiciler: taş öncelikle ıslatılır ve nemlendirilir. Sonra yüzey fırçalanır arkasından yüzeye hidroflorik asit takdik edilir. Bu uygulanın hemen sonrasında basınçlı su sıkılır. Aksi taktirde yüzeyde lekeler oluşabilir. B.Alkollerle kalkerli yapıların ve mermerlerin temizliği: taş yüzeyinde kuş pislikleri ve bitkilerin meydana getirdiği lekeler alkali maddelerle temizlenir. Öncelikle hidrojen peroksitten oluşturulan lapalar kullanılır. Eriyik lapa içerisinde metrekare için 25 gr kadar olmalı yüzeydeki iyot ve tuz lekelerini bu yöntemle çıkartabiliriz. Eğer taş yüzeyinde metallerden kaynaklanan pas lekeleri var ise o zaman okjenik asit tercih edilir. Özel kimyasal içerikli lapalarla temizlik Bu tip lapalar ince kabukları kaldırmak için kullanılır yani kabuk kalınlığı 1m’yi geçmiyorsa bu lapalar kullanılabilir. Daha kalın kalıplarda ise bu işlemi birçok kez tekrarlamak gerekir. Lapa uygulamak ve lekeleri yok etmek için şu işlemleri yaparız; 1. lekeli yüzeyler su ve taş sabunu ile temizlenir 2. az nemli alanlar nemlendirilir ve nemlendirme işleminde damıtılmış su kullanılır. 3. taşın yüzeyindeki leke durumuna göre hangi kimyasalın kullanılacağı kararlaştırılır. 4. lapa kimyasalla karıştırılır kalın yağ kıvamına gelinceye kadar işleme devam edilir. 5. lekenin üzerine lap sürülür. Bu lapanın çok kalın olmaması gerekir. Aksi halde uzun süre beklemek zorunda kalırız. 6. lapa plastik bandajla kapatılır. 7. 12 ile 24 saat arasında beklenir. 8. lapa kuruduğunda yüzey temizlenir ve silinir. Kimyasal temizliğin fayda ve zararları Lapayla temizleme yöntemi yavaştır. Kontrol edilmesi kolay değildir. Kalın kabuklarda etkisi çok azdır. Çok küçük gözenekli yüzeylerden bu tip yöntemle kirlerin kaldırılması zor olur. Taş içerisindeki demir, manganez gibi renkli minerallerin hareketine bağlı olarak lekeler oluşabilir. Bu lekelenmeyi temizlersek de yüzeyde beyazlaşma söz konusu olur. TAŞIN SAĞLAMLAŞTIRILMASI Bozulan taş yüzeylerinde ki çatlakların büyümemesi yüzeydeki döküntülerin engellenmesi ve dış etkilerden korunması için çeşitli kimyasallarla taşlar sağlamlaştırılır. Genellikle sıvı olarak yapılan sağlamlaştırma işlemi taşın bünyesiyle bütünleşmesi gerekir. En çok kullanılan yöntem kağıt tampon yöntemidir. Devamlı sağlamlaştırıcı sıvı ile doyurulan yüzeyler sürekli kağıtla tampon yapılarak yüzeyin ıslak kalması sağlanır. Bu ıslaklık sonucu sağlamlaştırıcı sıvı çatlaklara ve bünyeye nüfus eder. Gözenekli kolay ufalan taşlar. Farklı bir şekilde sağlamlaştırma sıvısına kükürt oksit ve karbon oksitler katılarak ufalanma engellenir. Sağlamlaştırıcıları anorganik organik sağlamlaştırmak olmak üzere ikiye ayrılır. Anorganik sağlamlaştırıcılar çözünemeyen sıvılardır. Yapılardaki kuvvetlendiriciler Hidratlanmış silika kalsiyum ve baryum karbonat ve potasyum alüminata borçludurlar. Organik sağlamlaştırıcıları ısı ile şekillendirilebilen gözeneklere ve çatlaklara sertleştirici ile birlikte sokulan maddelerdir. Bunlar epoksi polyester vicireler gibi gözenekleri tamamen dolduran maddelerdir.
TAŞLARIN DOLGU YAPILMASI Bileşimlerinde dış etkenlere karsı zayıf dirençli mineraller bulunan volkanik kökenli kayaçlarda minerallerin ayrışmasıyla iri parçalar veya kili kireç taşı gibi tortul kökenli kayaçlarda parçaların çimentoya tutulması ile iri parçalar yüzeyden kopabilir. Koptukları yerlerde boşluklar ve oyuklar oluşur. Bu oluşan oyukları çeşitli kimyasal karışımlarla doldururuz.çok yıpranmış taşlarla uğraşılmaz. Onarılacak taş efoksi ve diğer vicinelerle tadavi edilebilecek durumda olmalıdır. Dolgu maddeler - ksilen içinde çözünmüş polimetil_metatrilat - bedogril 122 - epoksi reçineler - portlant çimentosu Eksik Parçaların Tümlenmesi ve Taşların Yeniden Yapılması Parçalanmış ya da kopmuş taşlar ya yerlerine çimentoya da demir vasıtasıyla yerleştirilir. (mermer yapıştırıcısı, epokside kullanılır. Ya da kopan parçaların aynısı tekrar yapılır. Kopan yere monte edilir. |