Kriko ile tarih korunur mu?Erzurum'da 11 asır önce inşa edilen bir kilisenin 'kriko'yla korumaya alınması tartışmaya neden oldu?Erzurum'un Uzundere İlçesi'ne bağlı Çamlıyamaç Köyü'ndeki 11 asırlık 'Öşvank Kilisesi'nin 5 yıl önce çalınan sütununun yerine konulan kütük çürümeye yüz tutunca, bu kez krikoyla önlem alındı. Ancak 11 asırlık tarihi esere 'kriko'yla önlem alınması bir polemiği de beraberinde getirdi. Gürcü Kralı Kuropalat Adarnese'nin oğulları David ve Prens Bagralt tarafından 963- 973 yılları arasında yaptırılan ve yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya olan Öşvank Kilisesi'nin Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından restore edileceği belirtilirken, krikolu koruma tartışma yarattı.
'Müdahale edilmezse eser zarar görebilir'Mimarlar Odası Genel Başkanı Eyüp MUHÇU:"Tarihi korumaya niyetiniz yoksa tarihi eseri krikoyla da korursunuz. Kamu yönetimlerinin ve bütün çevrelerin koruma, restorasyon konusunda daha duyarlı bir yaklaşım içerisinde olması gerekir. Bu kapsamda var olan tarihi eserlerin, tüm kültür varlıklarının korunması için çaba gösterilmesi önemlidir. Böyle bir yaklaşım için Türkiye'de tarihi eserlerin korunması ve yaşatılmasıyla ilgili ciddi bir birikim vardır. Bu birikimden yararlanılmak istenmesi halinde eserlerin sürprizlerle karşılaşmayacağı kanaatindeyim. Koruma kurulunun ve belediyenin bu uygulamaya ivedi olarak müdahale etmesi gerekiyor. Acil koruma tedbirlerinin alınması gerek. Aksi halde bu aykırı uygulamadan dolayı eser ciddi şekilde zarar görebilir."
'Çalışma başlatıldı ama yapı her an çökebilir'Atatürk Ünv. Edeb. Fak. Sanat Tarihi Böl. Öğr. Üys. Prof. Dr. Haldun ÖZKAN:"Daha önce kullanılan ahşap kütüğün daha doğal koruyucu olduğunu düşünüyorum, kriko konusunda birtakım endişelerim var. O krikonun çok sağlıklı koruma yapacağına inanmıyorum. Buna benzer uygumalar başka yapılarda da var. Ancak krikonun kullanıldığı yeri inceledim, çok sağlıklı olduğunu düşünmüyorum. Daha sağlıklı, daha kalıcı çözümler üretilebilir. Çok hasarlı bir yapı bu. Yapıda tümden çok ciddi şekilde hareketlenmeler var. Böyle devam ederse yakın zamanda yıkımla karşılaşılması an meselesi. Bu kilise, Doğu Anadolu'da en öncelikle yapılar arasında geliyor."
'Geçici olarak bu tür önlemler alınabilir'Sanat Tarihçisi Hayri Fehmi YILMAZ:"Bunlar çok büyük manastır kiliseleri ve maalesef bugün yerleşim alanlarının yanındalar. Bu tür eserlerin korunması çok ciddi bir sorun. Ama bunlara projeler hazırlanmadan, gerekli araştırmalar yapmadan hiç şüphesiz müdahale edilmemeli. O yönden bir krikoyla desteklemek şüphesiz önemli. Ona bir müdahalede bulunursanız daha büyük tahribata yol açabilirsiniz. Ciddi bilimsel projelere hazırlayıp ona göre hareket edilebilir. Ancak çok geçici olarak kriko gibi bu tür önlemler alınabilir. Bu, hemen müdahale yapmaktan daha doğrudur. Ama bu önlem de kısa süre için olmalıdır. Hemen müdahale edersek çok yanlış şeyler yapabiliriz."
'Köylüler vidalı krikoyla esere sahip çıktı'Uzundere Belediyesi Başkanı Halis ÖZSOY:"Tahribata uğrayan, deprem geçiren ve kullanılmayan kilise zamanla yıpranmış. Yıpranan bölümlerden birisi de kiliseye girişteki sütun. Bu sütun yerinden çıkınca, kilisenin ana taşıyıcı sistemi zarar görmesin diye köylüler tarafından 2008 yıllarında ağaç direk dikildi. Fakat bu ağaç direk de zamanın tahribatına dayanamadı ve çürümeye başladı. Köylüler dahiyane bir proje geliştirerek, ağacın yanına vidalı bir kriko sistemiyle tutturmaya çalıştılar. Bu da köy halkının tarihi eserlere ne kadar sahip çıktığını gösteriyor. Buranın restorasyonu için Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından ihalesi yapıldı. Bununla ilgili projeler hazırlanıyor."
HaberTürk
