KolyelerKolye kelimesi her ne kadar boyun takılarının tümüne verilen bir isim olarak algılanmaktaysa da, gerçekte bu takı grubunun sadece bir cinsini belirlemektedir. Genellikle tek öğeli boyun takılarına, kolye; boynu saran takılara, boyunluk (yekpare veya çok parçalı olabilir); çok öğeli olanına da gerdanlık denilmektedir. Çeşitli halka ve fonlarından oluşan öğesiz zincirlerde kolye grubuna girerler. Kemik, deniz ve akarsu hayvanlarının kabuklarından yapılanlar ilk örneklerdir. Daha sonra altın, gümüş, tunç, yarı kıymetli ve kıymetli taşlar ve camında ilavesiyle çok çeşitli kolye tipleri oluşturulmuştur. Önceleri yalın olarak kullanılan metale değerli taşların ilave edilmesiyle zengin görüntüler meydana getirilmiştir. Ayrıca altın tozu kaplama terrakotta tanelerde kullanılmıştır. Her çağda çeşitli malzemelerden ve çeşitli tiplerde yapılan boncuklar özellikle Hellenistik ve Roma dönemlerinde altın tellerle bağlanarak takılarda kullanılmışlardır. Fayans, cam, yarı kıymetli ve kıymetli taşlardan altın, gümüş, tunç boncuklar çok çeşitli biçimlerde (üçgen, silindirik arpa, konik küre, vb.) çok yaygın ve bol olarak kullanılmıştır.
1. Bölüm
Kat. No: 100
Adı: Boncuk dizisi (yeni düzenleme)
Cinsi: Taş ve geyik dişi
Geliş Yeri: Çatalhöyük kazısı
Geliş Şekli: Kazı buluntusu 1963
Boyutları: Tane uz.: 0,5 - 1,5 cm.
Dört adet geyik dişi ile yeşilimsi gri ve bej renkli taşlardan dikdörtgen şeklinde yapılmış boncuklardan oluşturulmuştur.
Kat. No: 102
Adı: Kolye öğeleri (yeni düzenleme)
Cinsi: Altın
Geliş Yeri: Alacahöyük
Geliş Şekli: Kazı buluntusu 1953
Boyutları: Uz.: 1,3 cm; gen.: 1,5 cm.
Ağırlığı: 2.5 gr.
Dönemi: Eski Tunç Çağı
Ortası kalın büyük H harfi şeklinde kesilmiş safihanın önce ortasının, sonra dört uzantısının spiral yapacak şekilde kıvrılmalarıyla tek parçadan oluşturulmuş ögelerden meydana gelmiştir.
Kat. No: 104
Adı: Kolye taneleri (14 adet) (yeni düzenleme)
Cinsi: Altın
Geliş Yeri: Alacahöyük MA Mezarı
Geliş Şekli: Kazı buluntusu 1936
Boyutları: Kapalı uz.: 34,5 cm; 11707: uz.: 0,5 - 01 cm; 15081(14 adet): uz.: 1,5 cm; gen.: 0i9 cm.; 11692: uz.:1.2, çap: 0,8 cm; 11693: uz.: 0,3-0,4 cm.
Ağırlığı: 50,46 gr. (toplam)
Dönemi: Eski Tunç Çağı
Kurs biçimindedir, ince sapında ip geçki deliği vardır. Kursun ortasında da bir delik bulunmaktadır. Deliğin çevresinde bir karenin köşesini oluşturan dört kabartma nokta yer alır. Kesme, repoussé ve dövme teknikleri kullanılmıştır. Üç yüzeyli, ortasında ip geçki deliği olan, masif, mercimek büyüklüğünde boncuklardır. Altın safihadan kesilip, kıvrılmış, küçüklü büyüklü borular şeklindeki takı ögeleridir. Üstleri boğumlu ve meyillidir. Delikli masif boncukların dört yüzünde dört tane nokta halinde çıkıntı mevcuttur. Ortalarında ip geçki deliği olan masif, yassı, yuvarlak, irili ufaklı boncuklardır. Spatül biçimli ip geçki delikli kolye taneleridir. İp geçki delikli, enli, üstleri yivli boncuklardır.
Kat. No: 105
Adı: Kolye (yeni dizim)
Cinsi: Altın
Geliş Yeri: Eskiyapar 2 no.lu çukur II. seviyede tabanın altına gömülü.
Geliş Şekli: Kazı buluntusu 1968
Boyutları: Kapalı uz.: 31 cm. a: uz.: 2,5 cm; gen.: 1,4 cm; b: uz.: 1,1 cm; gen.:0,4 cm;
Ağırlığı: 112,96 gr.
Dönemi: Eski Tunç Çağı
Kolyeyi oluşturan ögeler; ip geçki deliği bulunan üzeri yivli ince sapın ucu disk şeklinde olup, diskin ortası bombelidir. Ufak kepçe formunda olan diskin kenarı repoussé yiv bezemelidir. Hurma çekirdeği şeklindeki ögeler kare profilli, uzun kenarları kabarık yivli, her iki ucu düz kesimlidir.
Kat. No: 108
Adı: Kolye öğeleri (yeni düzenleme)
Cinsi: Altın ve boncuk
Geliş Yeri: Yapraklı
Geliş Şekli: Satın alınma 17.7.1969
Boyutları: 35,5 cm.
Ağırlığı: 11,57 gr.
Dönemi: İ.Ö. 8-7. yüzyıl
Çeşitli formlardaki altın kolye tanelerinin arasına mavi renkli yuvarlak, prizmatik ve silindirik cam boncuklar dizilerek düzenlenmiştir. Altın kolye tanelerinin tomurcuk biçiminde olanlarının içleri boştur. Üçgen ve yuvarlak olanlar ise damgalama ile yapılmış olup hepsi ince altın plakalardan kesilmiştir.
Kat. No: 109
Adı: Kolye öğeleri (12 adet, yeni dizim)
Cinsi: Altın
Geliş Yeri: Yapraklı
Geliş Şekli: Satın alınma 17.7.1969
Boyutları: tane 1 x 1 cm.
Ağırlığı: 6.5 gr.
Dönemi: İ.Ö. 8-7. yüzyıl
Zeytin çekirdeği biçiminde yivli tanelerden üçer adedinin, uzunlamasına yan yana getirilmesiyle üçlü gruplar oluşturulmuştur. Bu düzenlemeye göre üç sıra ipe geçirilmiş olduklarını varsaymamız gerekir. Taneler, altın safihadan kesilmiş, kalıp üzerinde çevrilerek çekirdek şekli verilmiş, uçlarına da altın telkari halkacıklar yerleştirilmiştir.
2. Bölüm
Kat. No: 110
Adı: Kolye (özgün dizim)
Cinsi: Altın ve krizopraz
Geliş Yeri: Doğu Anadolu
Geliş Şekli: Satın alma
Boyutları: Uz.: 32 cm. (korunan)
Ağırlığı: 15,1 gr. (korunan)
Dönemi: Urartu dönemi ?
Uzun altın tellerin uçları oval formda kıvrılarak iki uçta birer göz oluşturulmuştur. Bu gözlerden önce birinin, daha sonra ikincisinin uçları çok daha ince ikinci bir telle sarılarak kapatılmıştır. Altı adet olan ve kolyenin ön kısmını oluşturan bu ögelerin iki gözü arasında kulplarından altın tele takılmış birer altın yaprak yer almaktadır. İnce tellerin ortasında birer krizopraz, yaprakların arasında "S" spiral süsler bulunmaktadır. Benzer "S" spiral ögelerin birbirlerine takılmasıyla zincirin boyun (arka) kısmı oluşturulmuştur. Zincirin kapatılması için gerekli olan kanca ve halka sistemi kopmuş olduğundan kolyenin bu kısmı açıktır.
Kat. No: 112
Adı: Kolye (yeni düzenleme)
Cinsi: Kuvars kristali
Geliş Yeri: Batman
Geliş Şekli: Satın alınma 18.7.1977
Boyutları: Uz.: (Açık): 32 cm.
Dönemi: Urartu dönemi
Düzensiz kesilmiş ve yontulmuş boncuk tanelerinin ortaları deliktir. Kuvars kristalinin kristal yapısı bozulmuştur.
Kat. No: 112
Adı: Kolye (yeni düzenleme)
Cinsi: Kuvars kristali
Geliş Yeri: Batman
Geliş Şekli: Satın alınma 18.7.1977
Boyutları: Uz.: (Açık): 32 cm.
Dönemi: Urartu dönemi
Düzensiz kesilmiş ve yontulmuş boncuk tanelerinin ortaları deliktir. Kuvars kristalinin kristal yapısı bozulmuştur.
Kat. No: 112
Adı: Kolye (yeni düzenleme)
Cinsi: Kuvars kristali
Geliş Yeri: Batman
Geliş Şekli: Satın alınma 18.7.1977
Boyutları: Uz.: (Açık): 32 cm.
Dönemi: Urartu dönemi
Düzensiz kesilmiş ve yontulmuş boncuk tanelerinin ortaları deliktir. Kuvars kristalinin kristal yapısı bozulmuştur.
Kat. No: 115
Adı: Kolye klipsli (özgün dizim)
Cinsi: Altın
Geliş Yeri: Tokat, Darıdere
Geliş Şekli: Satın alınma 14.9.1967
Boyutları: Tane boyu 1,2 cm; gen.: 0,6 cm.
Ağırlığı: 28,2 gr.
Dönemi: İ.Ö. 6.-5. yüzyıl
Tam bir eserdir. Bir yüzleri düz, badem biçimli ön yüzlerinin ortası kınlı 48 adet öge yan yana getirilerek, birbirlerine ince altın tel halkalarla arkalarından birleştirilmişlerdir. Kalıp tekniğinden yapılmış bu ögelerin düz arka yüzlerindeki delikler iç kalıbın akıtma delikleridir. Kolye, her iki uçta stilize palmet motifine bağlı bir halka ve bir kanca ile bitmektedir.
Kat. No: 116
Adı: Kolye öğeleri (yeni düzenleme)
Cinsi: Altın
Geliş Yeri: Sarayköy
Geliş Şekli: Müsadere
Boyutları: Uz.: 6,5 cm
Ağırlığı: 5,48 gr. (toplam)
Dönemi: İ.Ö. 5. yüzyıl
Altı sarkacın bir araya getirildiği yeni bir düzenlemedir. İki ucu kancalı altın telin bir ucunda ince düz yuvarlak pul bulunur, diğer ucundan zincire takılı halkaya geçirilmiştir. Ortaları delik granüle boncuğa üç küçük halkayla bağlı granürle kozalak ortası delik boncuğa üç küçük halkayla bağlı ucunda tek granüle tane bulunan üç kanatlı yaprak (6 adet, biri ayrıca, çevresinde granüle tanelerden bir bant bulunan ince bir yuvarlak pulla bağlı); ince altın bantın sarılmasıyla oluşturulmuş burma borucuk (2 adet) granüle küreciklerin oluşturduğu üçgenlerin yan yana getirildiği borucuk; tek bir altın düz boncuk. Granülasyon, kesme, bükme ve altın kaynağı teknikleri uygulanmıştır.
Kat. No: 116
Adı: Kolye öğeleri (yeni düzenleme)
Cinsi: Altın
Geliş Yeri: Sarayköy
Geliş Şekli: Müsadere
Boyutları: Uz.: 6,5 cm
Ağırlığı: 5,48 gr. (toplam)
Dönemi: İ.Ö. 5. yüzyıl
Altı sarkacın bir araya getirildiği yeni bir düzenlemedir. İki ucu kancalı altın telin bir ucunda ince düz yuvarlak pul bulunur, diğer ucundan zincire takılı halkaya geçirilmiştir. Ortaları delik granüle boncuğa üç küçük halkayla bağlı granürle kozalak ortası delik boncuğa üç küçük halkayla bağlı ucunda tek granüle tane bulunan üç kanatlı yaprak (6 adet, biri ayrıca, çevresinde granüle tanelerden bir bant bulunan ince bir yuvarlak pulla bağlı); ince altın bantın sarılmasıyla oluşturulmuş burma borucuk (2 adet) granüle küreciklerin oluşturduğu üçgenlerin yan yana getirildiği borucuk; tek bir altın düz boncuk. Granülasyon, kesme, bükme ve altın kaynağı teknikleri uygulanmıştır.
Kat. No: 119
Adı: Kolye öğesi
Cinsi: Altın
Geliş Yeri: Yozgat
Geliş Şekli: Bilinmiyor
Boyutları: Yük.: 2,3 cm; gen.: 1,2 cm.
Ağırlığı: 3,1 gr.
Dönemi: İ.Ö. 4. yüzyıl
Çan biçimindedir ve üstü yivlidir. Tepesindeki halkanın uçları birbiri üzerine sarılarak kapatılmıştır. Lehimle kapatılan yuvarlak profilli halkalar, kolyenin zincir bölümünü, ya da zincire bağlantıyı sağlayan ara halkaları oluşturmaktadırlar.
Kat. No: 119
Adı: Kolye öğesi
Cinsi: Altın
Geliş Yeri: Yozgat
Geliş Şekli: Bilinmiyor
Boyutları: Yük.: 2,3 cm; gen.: 1,2 cm.
Ağırlığı: 3,1 gr.
Dönemi: İ.Ö. 4. yüzyıl
Çan biçimindedir ve üstü yivlidir. Tepesindeki halkanın uçları birbiri üzerine sarılarak kapatılmıştır. Lehimle kapatılan yuvarlak profilli halkalar, kolyenin zincir bölümünü, ya da zincire bağlantıyı sağlayan ara halkaları oluşturmaktadırlar.
Kat. No: 120
Adı: Kolye (yeni düzenleme)
Cinsi: Altın
Geliş Yeri: Yozgat
Geliş Şekli: Bilinmiyor
Boyutları: Askı, uz.: 3,0 cm; düğmecikler, çap: 0,4 cm.
Ağırlığı: 2,2 (toplam)
Dönemi: İ.Ö. 4. yüzyıl
Altın safihadan oluşturulmuş borunun üstü granüle üçgenlerle bezeli olup, borunun iki ucundaki altın topların, boru ile birleştiği yerlerle, ip geçki deliğinin çevresi yine granüle bezelidir.
Düğmecikler yarım yuvarlaktır, halkaları arkada ve tektir. Kolye tanesi olmaları olanaksızdır. Burada bir kolye şekline getirilmiştir. Çapları 0,4 cm. dir. Bu düğmeciklerin benzerleri Maikop'ta (Kafkasya) da bulunmuş olup, yeni bir tip olarak literatüre geçmiştir.
Kat. No: 127
Adı: Kolye öğesi (3 adet)
Cinsi: Altın ve grena
Geliş Yeri: Karaoğlan
Geliş Şekli: Bilinmiyor
Boyutları: Yük.:3,5 cm; gen.:0,5 cm
Ağırlığı: 10 gr. (toplam)
Dönemi: Hellenistik dönem
Çekiç formlu, geniş dizim halkası, profilli, yuvarlak, yüksek bir boyun aracılığıyla yaprak formundaki pandantife lehimlenmiştir. Pandantifin arkası düz altın levhadır. Ön yüz, iki düz telkari arasındaki yerleştirilmiştir. Boyunun bileziğinden başlayıp pandantifi dikeylemesine geçen altın tel, altta üç kez kıvrılarak yaprağın ucunu oluşturmuştur.
3. Bölüm
Kat. No: 132
Adı: Kolye (Özgün dizim)
Cinsi: Altın, cam
Geliş Yeri: Giresun, Büyük Eyrice Köyü
Geliş Şekli: Mezar buluntusu 24.12.1959
Boyutları: Uz.: 38,8 cm.
Ağırlığı: 23,65 gr.
Dönemi: Roma dönemi
Sekiz formlu halkalardan oluşan zincirin uçları geçiş ögesi olmaksızın, direk olarak halka ve kancaya tutturulmuştur. Zincirin, boyunun yanlarına ve önüne gelen kısmı, aralıklarla yerleştirilen, minik halkalara bağlı 30 adet tel sarkaçla zenginleştirilmiştir. Sarkaçların halkalara tutturulduğu yerler makara şeklindedir, uçlarında ise yeşil cam boncuklar yer almaktadır.
Kat. No: 134
Adı: Kolye, klipsli (özgün dizim)
Cinsi: Altın
Geliş Yeri: Keban, Ağın
Geliş Şekli: Keban Ağın kazısı, 1970-71
Boyutları: Açık uz.: 35,2 cm.
Ağırlığı: 19,5 gr.
Dönemi: Roma dönemi
Farklar tekerleğin burada sekiz parmaklı olması, zincir halkalarının enli safihadan kesilmiş ve formlarının da yuvarlak oluşudur.
Kat. No: 136
Adı: Kolye klipsli (çan hariç özgün dizim)
Cinsi: Altın ve sard
Geliş Yeri: Keban, Ağın
Geliş Şekli: Kazı buluntusu, 1968-69
Boyutları: Uz.: 46 cm.
Ağırlığı: 20/15 gr.
Dönemi: Roma dönemi
Sekizgen altın halkaların değişik formları vardır. Bazen bu halkaların arasına bu kolyede olduğu gibi çeşitli yarı kıymetli taş boncuklar yerleştirilir. Burada, sardtan yapılmış boncukların yerleştirilir. Burada, sardtan yapılmış boncukların yüzeyleri eşkenar dörtgen şeklinde traşlanmış ve ortasından ince altın tel geçilerek bağlantı sağlanmıştır. Klipsi, altın levha üzerine monte edilmiş iri bir taş oluşturmuştur. Sade altın tel kanca, klipsdeki halkacığa geçerek bağlantıyı tamamlamaktadır. Kolyenin ortasına minik bir lunula takılıdır.
Kat. No: 136
Adı: Kolye klipsli (çan hariç özgün dizim)
Cinsi: Altın ve sard
Geliş Yeri: Keban, Ağın
Geliş Şekli: Kazı buluntusu, 1968-69
Boyutları: Uz.: 46 cm.
Ağırlığı: 20/15 gr.
Dönemi: Roma dönemi
Sekizgen altın halkaların değişik formları vardır. Bazen bu halkaların arasına bu kolyede olduğu gibi çeşitli yarı kıymetli taş boncuklar yerleştirilir. Burada, sardtan yapılmış boncukların yerleştirilir. Burada, sardtan yapılmış boncukların yüzeyleri eşkenar dörtgen şeklinde traşlanmış ve ortasından ince altın tel geçilerek bağlantı sağlanmıştır. Klipsi, altın levha üzerine monte edilmiş iri bir taş oluşturmuştur. Sade altın tel kanca, klipsdeki halkacığa geçerek bağlantıyı tamamlamaktadır. Kolyenin ortasına minik bir lunula takılıdır.
Kat. No: 138
Adı: Kolye klipsi
Cinsi: Altın
Geliş Yeri: İzmir
Geliş Şekli: Satın alınma , 1969
Boyutları: Çap: 1,7 cm.
Ağırlığı: 1,6 gr.
Dönemi: Erken Roma dönemi
Telkari teknikte yapılmış, sekiz parmaklı bir tekerlek görünümündedir. Tekerlek parmakları ortadaki göbeğe bağlıdır. Kolye klipsi olarak kullanıldığı gibi uzun zincirlerin arasında süs olarak da kullanılmış olabilir. Parçalar birbirlerine lehimlenmiştir. Roma döneminde sevilen bir tiptir.
Kat. No: 139
Adı: Kolye (pandatifli)
Cinsi: Altın ve karneol
Geliş Yeri: Çorum
Geliş Şekli: Satın alınma , 4.7.1969
Boyutları: Uz.: 39 cm.
Ağırlığı: 15,85 gr.
Dönemi: İ.S. 2. yüzyıl
Silindirik agat kolye ögelerinin yüzeyleri prizmatik kesimlidir. İçlerinden geçen ince altın tellerin karşılıklı bükülerek, bitkisel motifli halkalara tutturulması ve bu sistemin yinelenmesiyle kolye oluşturulmuştur. Kalın yuvarlak altın telden yapılmış kanca ve halka ile kapatılmıştır. Kolyenin pandantifi ise altın çerçeve içinde elips biçimindeki agattır. Agat üzerinde sağa dönük oturan "lir çalan Apollon" tasvir edilmiştir. Pandantifteki yassı, altın kulpla kolye halkaları arasına tutturulmuştur.
Kat. No: 139
Adı: Kolye (pandatifli)
Cinsi: Altın ve karneol
Geliş Yeri: Çorum
Geliş Şekli: Satın alınma , 4.7.1969
Boyutları: Uz.: 39 cm.
Ağırlığı: 15,85 gr.
Dönemi: İ.S. 2. yüzyıl
Silindirik agat kolye ögelerinin yüzeyleri prizmatik kesimlidir. İçlerinden geçen ince altın tellerin karşılıklı bükülerek, bitkisel motifli halkalara tutturulması ve bu sistemin yinelenmesiyle kolye oluşturulmuştur. Kalın yuvarlak altın telden yapılmış kanca ve halka ile kapatılmıştır. Kolyenin pandantifi ise altın çerçeve içinde elips biçimindeki agattır. Agat üzerinde sağa dönük oturan "lir çalan Apollon" tasvir edilmiştir. Pandantifteki yassı, altın kulpla kolye halkaları arasına tutturulmuştur.
Kat. No: 140
Adı: Kolye öğeleri
Cinsi: Altın
Geliş Yeri: Uşak, Eşme
Geliş Şekli: Bilinmiyor 11.8.1967
Boyutları: Yük.: 3 cm.; gen.: 2,9 cm.
Ağırlığı: 1,83 gr.
Dönemi: İ.S. 2. yüzyıl
İnce altın safihadan alt ucu ince uzun kalp şeklinde kesilen parçanın kenarı yivli telkari ile çerçevelenmiştir. Ortadaki oval yuvanın içinde yeşil cam boncuk vardır. Enli kulpun üstü dikey olukludur.
Kat. No: 142
Adı: Kolye öğesi
Cinsi: Altın
Geliş Yeri: Sungurlu, Ekmekçil
Geliş Şekli: Satın alınma, 17.12.1969 (155-5-69 la birlikte)
Boyutları: 4.8 cm.; gen.: 1,1-1,9 cm.
Ağırlığı: 2,65 gr.
Dönemi: İ.S. 2.-3. yüzyıl
Yuvarlak profilli düz boru şeklindedir. İki ucundaki kapaktan bir tanesi eksiktir. Enli ve üzeri oluklu üç kulpu vardır.
Kaynak :
http://kvmgm.kultur.gov.tr
