Restorasyon Forum

Hoşgeldiniz Ziyaretçi. Lütfen giriş yapın veya kayıt olun.

Restorasyon Forum - Reklam Alanı

Gönderen Konu: İSTANBUL TARİHİ YARIMADA VAKIF HAMAMLARININ GELİŞİMİ VE GÜNÜMÜZDEKİ DURUMU ÜZERİ  (Okunma sayısı 3473 defa)

0 Üye ve 1 Ziyaretçi konuyu incelemekte.

osmansisen

  • Yeni Üye
  • *
  • İleti: 31
  • Cinsiyet: Bay
  • İş İnsanı.
  • Okul: Haliç Üniversitesi Mimarlık
5.2 VAKIF HAMAM TAŞINMAZLARIN MEKANSAL DÖNÜŞÜM SÜREÇLERİ: TARİHİ YARIMADA DİVANYOLU AKSI ÖRNEĞİ
5.2.1 ÇUKURÇEŞME (KAZASKER) HAMAMI
Çukur Çeşme Hamamı Fatih Vakıf’larındandır. Laleli’de olup ‘‘Kadıasker/Laleli Hamamı’’ ismiyle de anılır (Fatih Mehmet II Vakfiyeleri, 210-213).
Fatih’in mimarlarından Azadlı Sinan yapısı olabilir.
Fatih imareti’nin gelirlerini gösteren (1489-1490) ve (1490-1491) yıllarına ait Muhasebe defterinde geliri bir yıl 39.583 diğer yıl 37.417 akçe olarak gösterilen Kazasker Hamamı, Tahtakale Hamamı’ından sonra geliri en yüksek tesistir (İBAK Muallim Cevdet Yazmaları nr.91, vr.16; Barkan, 1962/63, 307).
Balabanağa Mahallesi’nde, Zeynep Kâmil ve Ahmet Şuayip sokaklarının  Fethi Bey Caddesi’ne açıldıkları yerde bulunuyordu.
2 Ekim 1665 kayıtlı çifte hamamın tamiri gerektiği ve ‘‘ iki kebir kubbenin tûlen ve arzen bihisab-ı terbi-i 200 zira sıvası…’’ kaydına rastlanmaktadır (İstanbul Evkaf Müfettişliği Mahkemesi, Defter, nr. 57, s.136)
10 Temmuz 1894’teki depremde Çukurçeşme'de Çukurçeşme Hamamı'nın erkek ve kadın taraflarının duvarlarıyla, kubbeleri yıkılmıştır (BOA DH.MKT./259-1-0, H-06.01.1312; Öztin, 1994, 111; Sabah, 29-30 Haziran ve 1, 3 Temmuz 1310).
1895’te hamamda işlenen bir cinayete bakılırsa işler durumdadır(İstanbul Ansiklopedisi, 4170).
1911 yangınında kadınlar kısmı soyunmalık kubbesinin yok olma hali, hamamın deprem sonrası kubbelerine kısmi ahşap çatı kapatma yapıldığını düşündürür.
23 Temmuz 1911’de (10 Temmuz 1327) Uzunçarşı-Mercan-Laleli-Aksaray yangınında harap olmuş ve bir daha tamir edilmeyerek, sağlam kısımları depo olarak kullanılmıştır(İstanbul Ansiklopedisi, 4169).
Şehremâneti tarafından Şehremini Cemil (Topuzlu) Paşa’nın isteğiyle, yanan yerler için çizilen şehir planında eski eserleri dikkate almayan sokak sistemindeki ızgara (dama tahtası) plan düzenleme tarzı bu eğilimi ortaya sergilemektedir (Eyice, Tarih Dergisi, 27, 161-162).
1916-1917 yıllarında Heinrich Glück hamamın yapısal korunmuşluk durumunda çok fazla bir zarar görmemiş, erkekler soyunma kısmı gaz deposu olduğu halde kubbe kurşunları bile kısmen duruyordu. Yalnız kadınlar soyunma kısmının üstü 1894 depreminde yıkıldığı için açık içerisi ise tamamen taş ve hurdalık sac levhalar ile (boru) malzemeler ile doludur (Glück, 96-99).
1918’de Şehremaneti (Nedjib Bey) İstanbul Rehberi, İstanbul paftası Haliç kısmında yeri boş görünüyor (Muhtemel çizilmedi).
18 Mart 1923 Muhafaza-i Âsar-ı Atika Encümeni Efdalüddin [Tekiner] imzalı Emanete cevap niteliğindeki yazısında  ‘‘… bâdema bu gibi mebânî hakkında yapılacak işlere mübâşeretten evvel Encümene iş’âr-ı keyfiyet kılınması ve ezcümle o civardaki Çukurçeşme hamam-ı kebirinin de aynı akibet-i âlîmeye (Kızlarağası Hamamı’yla) uğramaması ehemmiyetle temenni olunur…’’ (Encümen Arşivi)
24 ağustos 1923 tarihli İkdam’da çıkan hamamın izinsiz yavaş-yavaş hedmine başlanmıştır denilerek haklı bir  tepki gösterisi yazısı yayınlanmıştır.
2 Kasım 1924’de hamamdaki hurda demir boruların tonu on liradan satışı ile ilgili bir belediye ilanı (Son Telgraf).
1934 Şehir Rehberi ve 1935-1936 Pervitich haritalarında da hamam planda yok görünmektedir.
1924’ten sonra parça parça yıktırılarak 1936’ya kadar tamamen ortadan kaldırılmıştır (Encümen Arşivi’nde resimleri vardır).
Süheyl Ünver’e göre ‘‘O sahanın imarına memur Mimar Horsik ve Mimar Kavafyan, diğer 14 mühim Türk eserini yola tesadüf ettirdiklerinden, bu meyanda yıktırılmıştır’’ der (Tarih Dünyası, 1950, 5, 200).
1936 yılında Çukurçeşme Hamamı tescillenmiş olup günümüzde kayıp eser olarak kayıtlara geçirilmiştir (İBB).
Osman ŞİŞEN
0531 861 27 67
osmansisen@msn.com

 

* Bizi Takip Edin

Son Mesajlar

Ynt: KKTC Lefkoşa Selimiye Camii (Aya Sofya Katedrali) Gönderen: karacanenes
[25 Mart 2024, 12:09:22]


Teknik Personel Gönderen: TAŞYAPI
[24 Mart 2024, 16:13:27]


ÖN MUHASABE VE MİMAR PERSONEL ALIMI Gönderen: osman.blnk
[24 Mart 2024, 10:19:47]


Restorasyon alanında iş arıyorum Gönderen: Sudenur uysal
[22 Mart 2024, 19:19:58]


RESTORASYON ALANINDA DENEYİMLİ İNŞAAT TEKNİKERİ Gönderen: cabiyotlu
[22 Mart 2024, 11:02:48]


Ynt: NAKKAŞ/KALEMİŞİ/RESTARASYON EKİBİ Gönderen: nAKkaŞBey38
[22 Mart 2024, 01:59:53]

SimplePortal 2.3.7 © 2008-2024, SimplePortal