Restorasyon Forum

Tarihi yazıt ahır sahibine zimmetli
Tarih: 2 Kasım 2009 Kaynak: Radikal

27 yaşındaki Ahır sahibi Yalçın Kahya, ahırı yirmi yıl önce yaptırdıklarını, duvarına yerleştirdikleri kitabenin tarihi değerinin de farkında olduklarını söyledi. Kahya, "Bu yazıt taşı köy yolunun kenarında bulunan bir duvarda yer alıyordu. Ancak, duvar yıkılınca taş ortada kaldı. Biz de ahırı yaptırırken taş kaybolmasın diye alarak ahırın duvarına yerleştirdik. Yüzlerce yıllık bir taş olduğu söyleniyor. Üzerinde eski Yunanca yazılar var. Ama ne anlama geldiğini bilmiyoruz" dedi.

Kahya, inek ahırının yanına yakın zamanlarda koyun ağılı yaptırdıklarını ve eskiden dışarıdan bakılınca görülen taşın şimdi iç kısımda kaldığından görünmediğini vurguladı.

Mülke müdahale edemeyiz
Adana İl Kültür ve Turizm Müdürü Osman Arık ise bir kimse veya bir olayın anısını yaşatmak için çoğunlukla taş üzerine kazılan yazıların yer aldığı kitabelere açık hava müzesini andıran Türkiye'de sıkça rastlandığını söyledi.
Bazen bir vatandaşın evinin içinde, bazen ahırda ya da bir başka yerde bulunan bu tür kitabeleri yerinden sökmelerinin mümkün olmadığını ifade eden Arık, "Vatandaşın mülküne müdahale edemeyiz. Ahırı yıkıp kitabeyi alamayız ancak, korunmasını sağlarız" dedi.

Söz konusu köye Müze Müdürlüğünden eleman göndererek incelenmesini sağlayan Arık, ahırdaki kitabenin ahır sahibine zimmetlendiğini, eski Yunanca yazının okunması için de fotoğraflarının çekilip Prof. Dr. Mustafa Hamdi Sayar'a ulaştırılacağını bildirdi. Prof. Dr. Sayar'ın, bölgeyi çok iyi tanıyan arkeologlardan olduğunu belirten Arık, "Yapılacak incelemenin ardından kayıt altına aldığımız bu tarihi eser hakkında da bilgi sahibi olabileceğiz" dedi.

Koruma anlayışı bu olsa keşke.

Haberde anlatılan durumu, Anadolu' da dolaşınca sizlerde görebilirsiniz. Evet Türkiye açık hava müzesidir. Ortalık eski eser kaynıyor. Bir çok yapı, başka yapıların üzerine inşa edilmiştir, bir çok yapının temelinde, duvarında tarihi değeri olan yapı elemanları bulunur, tabanında mozaik olan evler vardır ( bunlardan birinde çalışma fırsatım oldu- Mardin' de bir  köy evi), yapıların hikayelerini anlatırken harabeden taş aldık diye anlatırlar, Antik kentin mimari bloklarından inşa edilmiş camiler vardır ( Antalya/ Aksu/ Yurtpınar yolu, Ağalar camii). vs. vs.

Bu durumun şimdi olması normal karşılanamaz, ki böyle bir durumda ilgili birimler müdehale etmektedir, bunun sebebi kanunların işletilmeye çalışılmasıdır. Gözden kaçanlar olabilir tabi ki. Ama haberde anlatılan ve buna benzer  durumlarda kimsenin koruma adına bir bilgisi yoktu. Sadece ihtiyaçlarını giderme derdi vardı. Ve o ihtiyaçlarını en uygun ve en güzel taşlar ile gördüler. Böylece lahit kapaklarından mihraplar, yazıtların, sövelerin, arşitravların, sütun başlarının  bulunduğu duvarlar, temeller meydana geldi. Ve böylece kendi yaptıkları yapıtları ile içlerindeki eski eser parçalarını korumaya başladılar. Bundan ötesi de beklenemezdi. Daha yeni yeni korumadan onarımdan bahsederken kültür, bilim kurumları, bunlardan epeyce uzakta yaşayan kimselerden korumayı tam anlamıyla bekleyemeyiz. Korumayla yükümlü kurumlarımızın koruma politikalarını ve icraatlerini gözden geçirmeden de vatandaşın durumunu konuşmak olmaz.

Haberde bahsi geçen durumlarda eserin durumu- konumu- niteliği göz önünde bulundurularak hareket edilir. Gerekirse yerinden alınır müzeye götürülür yada gerçek yerine - kaldıysa eğer- konulur. Buna örnek çalışmalar da mevcuttur. Asıl irdelenecek durum, ahırın duvarındaki yazıtın, ahır sahbi tarafından ne kadar korunacağı değil, o yazıt oradan alınıp da müzeye götürüldüğünde, nerelerde nasıl saklanacak, ileride ona ulaşılabilecekmi, ulaşıldığında ulaşılmaya değer bir özelliğinin kalıp kalmayacağıdır. ( müzelerin depolama alanları, uzman personel sayısı, laboratuvarları, atölyeleri vs. Yeterli mi?)
Bu konuda daha çok şey söylenebilir ve yazılabilir, bu kadarı şimdilik yeterli.

Ayrıca haberde, yazıtın yolun kenarındaki bir başka duvarın yıkılmasından sonra ortada kaldığı ve yirmi yıl önce ahır yapılırken ahırın duvarına konulduğu söylenmiştir.