THRAKIA Trakya
Günümüzde, ülkemizde kalan bölümü; Edirne, Tekirdağ, Kırklareli illerinin tümünü, İstanbul'un Avrupa yakasını ve Gelibolu yarımadasını kapsar. Antik Çağda sınırları kuzeyde ve batıda, Tuna (Istros) ve Vardar (Aksios) nehirlerine kadar uzanıyordu.
Bölge adını THRAKLAR'dan almıştır.
VII.yy. dan itibaren göç etmeye başlayan Ion, Aiol, Megaralı'lar koloniler kurdular. ( Byzantion, Maroneia, Abdera, Ainos, Sestos, vs.)
Hendek ve çitlerle çevrili köylerde veya göllerde kazıklar üzerine inşa ettikleri evlerde otururlardı.
Kentleşme, Makedonya kralı II. Philippos ile başlamış, Roma Dönemine değin devam etmiştir. Yinede kıyı kesimleri hariç iç kesimlerde başarılı olamamışlardır. İç kesimlered kent denebilecek yerleri hemen hemen yoktur.
Thraklar, çocuklarını köle olarak yabancılara satar, yabancı ordularda paralı asker olarak çalışır, vücutlarına dövme yaptırmaktan hoşlanırlardı. Savaş ve soygunculuktan başka işi aşağılıyıcı bulurlardı.
Hebros (Meriç) Nehrinin alüvyonlarından altın elde ediyorlardı. Thrakia'nın şarapları çok ünlüydü. Homeros Thrakialılar'ı "at yetiştiriciler" sıfatıyla tanımlar. Balıkçılık geçim kaynakları arasındaydı. Roma Çağı sikkelerinde palamut ve ton balıkları resmedilmiştir. Zengin orman örtüsünün kerestelerini Yunanlılar gemi yapımında kullanmışlardı.
BITHYNIA
Günümüzde İstanbul ilinin Anadolu yakasını, Kocaeli, Adapazarı, Bolu illerinin tümü, Zonguldak'ın batı yarısı ile Bilecik ve Bursa illerinin kuzey kesimlerini kapsar.
Kuzeyini Karadeniz (Pontos Euksinos), batısını İstanbul Boğazı (Bosporos Thrakios) ve Mamara Denizi (Propontis), güneyini Orhaneli Çayı ( Adırnaz ) (Rhyndakos) ve Uludağ (olimphos), dogusunuFilyos Çayı (Billaios) sınırlar.
Bölgeye adını veren Bithynler aslen bir Thrak boyu idiler. Bölgeye 1200'lerde girmeye başlamışlardır.
Bölge günümüzde olduğu gibi Antik Çağda da termal tesisleriyle ünlüydü.
ÖNEMLİ BYTINIA ANTİK KENTLERİ
Prousias ad Hypium, Bt, KONURALP-Düzce
NIKEIA, İZNİK
TROAS
Günümüzdeki Biga yarımadasını kapsar. Yani Çanakkale ilinin tümü.
Adını Antik Çağın ünlü Troia kentinden almıştı. Burada III. Bin yıldan beri Dardenler denen çok eski bir halkın yaşadığına inanılır. XIII. Yy.da Akalar tarafından ele geçirildi. XII. Yy.dan itibaren Thraklar'ın göçlerine sahne oldu.
Assos kentinde üretilen buğdayları İran'a kadar ihraç ediliyordu. Sigeion kentinde bakır işçilerinin loncası bile vardı. Andeira'da bol miktarda çinko vardı. Assos'ta lahit yapımında kullanılan sarkophagos denen bir bazalt türü işletmesi vardı.
ÖNEMLİ TROAS ANTİK KENTLERİ
Aleksandreia Troas/sigia, (Tr), Dalyan K.bitişiği-Geyikli
Antandros/edonis, (Tr), Yarmataş/Altınoluk-Avcılar K.arası
Apollonion Smintheion, (Tr), GÜLPINAR
ASSOS, (Tr), BEHRAMKALE
Tenedos, (Tr), BOZCAADA
TROİA/ WİLUSA, (Tr), HisarlıkTepe 6+25 Çanakkale
MYSIA Misya
Günümüzde Balıkesir ilinin tümü, Manisa ve İzmir illerinin kuzey bölümleri, Kütahya ilinin batısını kapsar. Doğu sınırını Olymphos (Uludağ) Dağı, güney ve batı sınırını Bakırçay (Kaikos), Kuzey sınırını Gönen Çayı (Aisepos) ve Orhaneli çayı (Rhyndakos) belirler
Bölge adını bir Thrak boyu olan Mysler'den almıştır. Bölgeye XIII.yy. da yerleşmişlerdir.
Karia ve Lydialı'larla kardeş kabul edilirlerdi.
Strabon, "Mysia kayın ağacı demektir. Uludağda bol bulunur" der. Dinleri gereği canlı bir şey yemekten kaçınırlar, bol bol bal, süt, peynir yerlerdi. Paralı asker olarak büyük ünleri vardı. Mısır ordusunda bile yer almışlardır.
Ormanlarından elde edilen kara sakız döneminin en kalitelisiydi. Tıbbi amaçla kullanılan terebentin yağı bölgedeki kadran ağaçları bu bölgede yetişiyordu. Bakır, gümüş, altın yönünden zengin bir bölgeydi. Bu bölgede yer alan Argyra kasabasının adı gümüş demektir. Prokonnesos (Marmara) adası beyaz mermerleriyle, Kyzikos istiridyeleryle ün salmıştı. Bir cins üzümlerinden parfüm yapılıyordu.
ÖNEMLİ MYSIA ANTİK KENTLERİ
ALLIANOI, (M), PAŞAILICASI-Bergama-İvrindi arası
Daskyleion, (M), Ergili K.(2Km.)-Manyas Gölü
Kyzikos, (M), Tatlısu K. Erdek
PERGAMOUN, ASKLEPİEİON, (M), BERGAMA
LYDIA Lidya
Günümüzde, İzmir ilinin doğusu, Manisa ilinin büyük bir bölümü, Kütahya ve Uşak illerinin batı uçlarını kapsar.
Kuzeyini Mysia'dan Kaikos Irmağı , Demirci Dağı (Temnos) ve Murat Çayı (Dindymos) ayırır. Güneyini Aydın Dağları (Messogis), ve Menderes Nehri (Maiandros) sınırlar. Dogu sınırı Banaz çayı (Sindros) vadisi. Batıda Ionia ile sınırını Belkahve belirler. Katakekaumene (Yanık Ülke) ise Mysia ile ortak kullandıkları bir alandı.
II. bin'in ortalarında, Hitit İmparatorluk Çağı çivi yazılı tabletlere göre ASSUWA adını taşıyordu. Prenslerinden bir olan MUKSUS ise batılılarca MOPSOS olarak anılıyordu.
1200 lerde Balkanlardan gelen Maion denen göçmenler bölgeye Maionia adını verdiler.
VII.yy. başlarında Mermnad adlı soylu bir ailenin önderliğinde Lydia devleti gelişmeye başladı. Bu ailenin ilk kralı Gyges (680-645) zamanında bölgeye LYDIA denmeye başlandı.
VI.yy.da Helenleşmeye başladılar. IV.yy.da yerli Lydce dili yerini Hellenceye bırakmıştır.
Lydıalı'lar Bozdağ (Tmolos) üzerindeki altın madenlerini keşfettiler. Antik Çağda "Kroisos kadar zengin" sözü bir deyim oldu. Günümüzde de bu deyim kullanılmaktadır. "Karun kadar zengin"
Herodotos'a göre "Asia'da hiçbir ulusun yiğitlik ve güçte bileğini bükemeyecegi uzun mızraklı usta süvariler" olarak anılan Lydialı'ların Pers işgalinden sonra (547) tarifleri değişmiştir.
Giderek zevk düşkünü kadınsı bir ulus görünümüne bürünmüşlerdir. Beyaz tenleri bozulmasın diye güneşe çıkmazlardı. Safrandan yapılan güzel kokulu parfüm kullanırlar, altın simli elbiseler giyerlerdi. Kadınları ise şeffaf iç gıcıklayıcı elbiseleri tercih ederlerdi. Oyuna düşkündüler, Kumar, zar, aşık kemiği oyununu severlerdi. Sardeis halkı, gazinoların ve genel evlerin sahibi olan ilk insanlardı.
Lydia'nın uygarlık tarihine en büyük katkısı, Paktolos Çayından çıkardıkları beyaz altınla ilk madeni parayı basmalarıdır. (VII.yy.)
Tmolos dağında Altın, gümüş, bakır, arsenik ve antimuan çıkarıyorlardı. Çıkardıkları kırmızı renkli doğal civa sülfür dudak boyası olarak kullanılıyordu. Bölgede bol bulunan Civa madeni levhaların ayna haline getirilmesine yarıyordu. Sardeis'te üretilen krem ve parfümler antik dünyanın her yerine ihraç edilirdi. Koyun yünlerinin boyanmasını ilk kez Sardeisli'ler bulmuştur. (Pilinius). Sardis dokumaları Sappho'nun şiirlerine girecek kadar ünlenmişti. Sardis mor renkli yatak örtüleri ve kırmızı renkli battaniyeleriyle tanınırdı. İlk dükkan sahibi olanlarda Lydialı'lardır.
ÖNEMLİ LYDIA ANTİK KENTLERİ
SARDEIS, Sart Köyü- Salihli
Thyateria, Akhisar/Tepe mezarlığı
Philadelphia, ALAŞEHİR
AIOLIS Ayolis
Günümüzde İzmir ilininin kuzey kesimi ile Midilli adasını kapsar. Güneyini Gediz (Hermos) nehri, kuzeyini Bakırçay ( Kaikos), batısını Çandalı körfezi, doğusunu Yunt dağı ile Dumanlu dağ sınırlar.
Anadolu'nun yerli halklarından Lelelgler ve Pelasglar'ın yaşadığı bu bölgeye adını, XI. Yy.da kuzey Yunanistan'dan gelmeye başlayan Aioller vermişlerdir.
VIII. Yy. sonlarında dinsel ağırlıklı bir birlik kurarlar. Ortak kült alanları, Gryneion'daki Apollon Kutsal Alanı'dır.
AIOLIS BİRLİĞİ; Kyme, Larissa, Neonteikhos, Temnos, Killa, Notion, Aigiroissa, Pitane, Aigai, Myrina, Gryneia 12. ise birliğe sonradan katılan Smyrna kentlerinden oluşuyordu.
Aioller şiire ve müziğe düşkünlükleriyle tanınırlardı.
ÖNEMLİ AIOLIS ANTİK KENTLERİ
Adramytteion,
AIGAI, Nemrutkale-Köseler K,(2km)Aliaga
Kyme, Namurt Limanı-Yeni Foça Kavşağı
Phokaia, FOÇA
Pitane, ÇANDARLI
IONIA iyonya
Günümüzde İzmir ve Aydın illerinin Ege Denizi kıyısındaki tüm batı kesimi ile Sakız ve Sisam adalarını kapsar. Kuzeyini Gediz (Hermes) nehri, güneyini Tekağaç (Poseidon) burnu (Didim yakını), batısı ege denizi, doğusunu Belkahve sınırlar.
Lelegler, Karialı'lar ve Lydialı'larca iskan edilen bölgeye, XI. Yy.dan X. Yy. a geçerken, orta Yunanistan'dan İon denilen halk göçmeye başlar. Göç kuşaklar boyu sürmüş, yeni gelenler yerli halkla kaynaşmış ve yeni bir halk yaratılmıştır.
Ion adı eski doğu bölgelerinde YAMAN yada YAWAN biçiminde, Ionialılar ise YAUNAP olarak geçmektedir
Önceleri kıyıda başlayan yerleşmeler daha sonraları iç kesimlerde de görülür. Bunlar küçük kasabalardı.
IX. yy. ın ortalarına doğru yerleşim yerlerini sağlam surlarla çevirerek polis denecek kent devletlerini oluşturmaya başladılar.
Polisler önceleri babadan oğula geçen Krallarla, IX. İle VIII. Yy. arasında aristoklarla, VII. Yy. doğru ilkel demokrasiyle yönetildiler.
VII. yy. dan önce PANIONION adı verilen bir birlik kurdular.
VII. ve VI. Yy. larda Abydos, Kyzikos, Sinope, Amisos, Kerazus, Trapezos gibi pek çok koloni kurdular.
ÖNEMLİ IONIA ANTİK KENTLERİ
DİYMA, DİDİM
EPHESOS, Selçuk
MAGNESİA ad maiandros, Ortaklar(2Km.)-Tekinköy
METROPOLİS, YENİKÖY-Torbalı(7Km.)
MİLETOS, Milet/Balat
PRİENE, Gülbahçe K.-Söke
ERYTRAİ, ILDIRI K.-Çeşme
KLAROS, Değirmendere-Selçuk Kavşağı
SMYRNA, Anafartalar karakolu yanı-İzmir
SMYRNA(eski), Bayraklı Karşıyaka yolu
TEOS, Sıgacık K.-Seferihisar
NOTİON, Değirmendere-Selçuk Kavşagı
Klozemenai, Urla İskelesi
KOLOPHON, Değirmendere
Belevi Mousoleıon, Belevi K.
Meryem Ana Evi, Selçuk(7Km.)
KARIA Karya
Günümüzde Aydın ve Muğla illerinin büyük bölümü ile Denizli inlin batı ucunu kapasar.
Kuzeyini Büyük Menderes (Maiandros) Nehri, doğusunu Dalaman (Indos) Nehri sınırlar. Batısı ve güneyi Ege denizidir.
Bölge adını Anadolu'nun yerli halkı Karlar'dan alır. Karlar II. Binde Hitit ve Mısır metinlerinde, KARŞİKA yada KARAKİŞA olarak anılırlar. I. Bin yılda Pers kayıtlarında KARKA adıyla geçerler.
Herodotos, Karlar'ın Anadolu'nun yerli halkı olduklarını, Mysia ve Lydyalı'larla kardeş olduklarını iddia ettiklerini aktarır.
Karca henüz çözülememiştir.
Troia savaşında diğer Anadolu halkları gibi Priamos'un yanında savaştılar.
Sorguçlu miğferi, omuza asılabilen tutamaklı kalkanı, kalkanların dış yüzeylerini resimlerle süslemeyi ilk kullananlar Karialı'lardır.
Mısır ordularında paralı asker olarak çalışmışlardır. Adları, 591'deki Nubya seferine katılmalarından ötürü, EBU SİMBEL Tapınağı duvarlarına kazınmıştır.
Karia'da Lelegler'de yaşıyorlardı. Troas bölgesinde yaşayan Lelegler, Troia savaşından sonra Karia'ya yerleştiler. Halikarnasos yakınlarında sekiz kent kurmuşlardır.
Lelegler'den geriye evler, duvarlar, mezarlar kalmıştır. Yazıt ve anıt günümüze gelmemiştir.
Peloponnesos yarımadasından IX.yy. da gelen Dorlar Datça ve Bodrum yarımadasına yerleştiler. Zamanla yerli halka karışıp kaynaştılar.
Dorlar yerli halkın direnişine rağmen DOR HEKSAPOLIS'i adı verilen dini ağırlıklı bir birlik oluşturdular.
Birliğe üye olan kentler; Halikarnasos, Knidos, Kos ( İstanköy adası ), ve Rodos adası kentleri ( Lindos, Ialysos, Kamiros)
Üyeler Knidos'da bulunan TRİOPİA APOLLON onuruna yapılan DORIEIA denilen şenliklere katılırlardı. Bu şenliklerde Apollon onuruna oyunlar düzenlenir, kazananlara üç ayaklı tunç kazanlar armağan edilirdi.
Karialılar'ın ortak kutsal alanı Mylasa'daki ZEUS KARIOS Tapınağıydı.
Karia'da kadınla erkek aynı sofraya oturmazlardı.
St. Poul tarafından ziyaret edilmeyen Karia'da Hırıstiyanlık, İmparator Constantinus'un resmi din olarak kabul edilişine kadar gelişmemiştir. Erken kiliseleri en uç kentleri olan Laodikeia ve Kolossai'de bulunur.
Alabanda yöresinde bitki ilaçlamasında kullanılan bir tür kükürt çıkarılıyordu. Karia Zeytinyağı Atina'ya, balı Mısır'a, Kaunos kuru incirleri ve Mısır ve İtalya'ya, Knidos şarapları Yunanistan'dan Mısır'a kadar ihraç ediliyordu. Knidos soğanıyla, Kaunos ahtapotuyla meşhurdu.
Meremeri levhalar halinde kesme yöntemini Karialı'lar bulmuştur.
Iasos'un meşhur kırmızı-pembe damarlı mermerleri İstanbul!daki Ayasofya'da ve Ravenna'daki San Vitale'nin yapımlarında kullanılmıştı.
ÖNEMLİ KARIA ANTİK KENTLERİ
APHRODİSİAS X Geyre-Karacasu-Tavas
HERAKLEİA Latmos X Kapkırı K.-Bafa Gölü
HIERAPOLIS X PAMUKKALE-Denizli
IASOS X Kuyukışlacık K.-Milas
KNİDOS X Tekirburnu-Datça
NYSA X Sultanhisar-Aydın
STRATONİKEİA X Eski Eskihisar K.-Yatağan
ALABANDA X ARAPHİSAR/Doğanyurt-Çine
alinda X KARPUZLU-Çine
EUROMOS X Ayaklı-Milas
gerga X X Ovacık
HALİKARNASSOS X BODRUM
KEDREAİ X Sedir Adası-Marmaris
LABRAYNDA X Kargıcaklı K.-Milas
LAGİNA X Turgut -Yatağan
LAODİKEİA X Denizli
MYLASA x MİLAS
AMOS X Kumlubük--TURUNÇ-Marmaris
amyzon X Mazın Kalesi-Çine
gerga X X Ovacık
hydisos x Karacahisar K.-Milas
HYLLARİMA X Çamyayla K.-Çine
peçin kalesi X Milas
phoiniks x Taşlıca K.-Marmaris
piginda x Çamlıdere K. 7 Km. Güneydoğusu - Bozdoğan - Aydın
TRALLES X Aydın
LYKIA Likya
Günümüz Teke Yarımadasını kapsar. Antalya ilinin batı kesimi, Muğla ilinin güneydoğu ucu.
Batı sınırını Dalaman (Indus) çayı, doğusunu Phasalis kenti, kuzeyini Akdağ (Massikytos) sınırlar.
II. binyıl ortalarında Doğu Akdenizde korsanlıklarıyla korku salan, LUKKA yada LUKKU adıyla anılan halk bu bölgede oturuyordu. Kendilerini Trmmili yada Termili, ülkelerini Trmmisa adıyla anıyorlardı.
Lykçe dili henüz çözülemedi.
1295'de Mısırlılar'la yapılan Kadeş Savaşında Hitit saflarında yer aldılar.
Troia savaşında, Troia saflarında savaştılar.
İÖ. III. Yy.a gelindiğinde Lykçe ortadan kalkmış yerini Hellenceye bırakmıştı. Hellence kent adları bu tarihten sonra ortaya çıkmıştır.
Lykia Birliği 23 kentten oluşuyordu.
Lykia, İS. 5 Ağustos 240 tarihinde meydana gelen büyük depremle, sönükleşmeye yüz tuttu.
Phaselis kenti, yaban gülleri ve bunlardan üretilen parfümüyle ünlenmişti.
Sedir ve selvi ağaçları gemi yapımı için çok önemliydi.
ÖNEMLİ LYKIA ANTİK KENTLERİ
Arykanda, Arif K.-Finike(30km.)
Kadyanda, Üzümlü K.(9km)-Fethiye
KSANTOS, Kınık K.-Kaş
Kyaenai, Yavı K.-Kaş(23km)
LETOON, Bozoluk K.-Kaş
Limyra/Zemuri, Turunçova/Yuvalılar
MYRA, Demre(1km)
oinoanda PİSİDİA, İncealiler K.
OLYMPOS, Ulupınar K.-Çavuş K.-Kemer
PATARA, Gelemiş- PATARA-Kaş
PHASELİS, Tekirova-Kemer
Noelbaba Kilisesi, DEMRE
PISIDIA Pisidya
Günümüzde Isparta ve Burdur illerini tümüyle ve Antalya ilinin kuzey kesimini kapsar.
Batısını; Erençay/Bozçay ( Lysis) ırmagı ve Söğüt dağları, doğuda; Beyşehir ( Karalis ) ve Sugla ( Trogitis ) gölleri, güneyini; Pamphylia ovasını sınırlıyan dağların etekleri, kuzeyini; Burdur ( Askania ) gölünden, Eğridir ( Limnai ) glüne çizilecek hat sınırlar.
Pisidia halkının kökleri, en az II. Bin yıldan beri var olan Luvi'lere dayanır.
V. yy. da Ksenofon'da Pisidia adına rastlanır.
İyi korunmuş kalelerin çevresinde boylar halinde yaşarlar, hafif silahlarla savaşırlar, geçimlerini yağma ve soygunla sağlarlardı.
I.yy. ilk yarısından itibaren kentleşmeye başlayıp, sikke bastırmışlardır.
Roma Devrinde başlayan genel barışla birlikte, ovalık yerlerde yerleşimler başlamış, sosyal, kültürel, ticari hayat canlanmıştır. Roma kolonilerinin kurulmasıyla birlikte yeni yollar yapılmıştır. Bu refahı MS. 2. ve 3. yy.larda Termessos, Antiokheia, Sagalassos, Selge gibi kentlerde yapılan çeşitli müsabakalar, halk için düzenlenen çok masraflı eğlenceler, gladyatör dövüşleri, boğa güreşleri kanıtlamaktadır.
Roma İmparatorları Traianus ve Hadrianus döneminde girişilen görkemli imar faaliyetleri ( Tiyatro, Tapınak, Agora, heykel ), Antonius Pius ve Marcus Aurelius dönemlerinde de devam etmiştir.
Henüz okunamayan dilleri, Roma İmparatorluk Çağına kadar kullanıldı. Bu tarihten sonra resmi yazılar, Grekçe ve Latince çift dilli olarak yazılmaya başlandı.
MS. 4.yy. dan itibaren Pisidia kentleri gerilemeye başladı. Toros Dağlarının bu kesimi günümüze kadar bir daha o eski uygarlık düzeylerine ulaşamadılar.
Bölgenin prehistorik geçmişi zengindir. Pisidia Paleolitik Devirden beri iskan edilmiştir.
ÖNEMLİ PISIDIA ANTİK KENTLERİ
ANTİOKHEİA, YALVAÇ
TERMESSOS, Güllük milli parkı
ADADA, Karabavlu/Karadiken
SELGE, Zerk/Altınkaya
KREMNA, Çamlık
sia, Karaot
PAMPHYLIA Pamfilya
Günümüzde; Antalya ilinin doğu kesimini tamamıyla kapsar.
Batı sınırını Phaselis bazen Olympos, doğu sınırını Manavgat ( Melas ) Çayı, kuzey sınırını Torosların güney etekleri belirler.
Halkını Luvi kökenliler oluşturur.
II. bin yılın ikinci yarısında, bir kısmi TARHUNTASSA olarak anılıyordu.
Bölge 1300'lü yıllarda Aka'ların göçlerine sahne oldu. Yani Troia savaşından sonra buralara göç ettiler bir kısmı. Önderleri Amphilokhos, Kalkhas, Mopsos'tu. ( Herodot ) Hatta bölgenin adının, Mopsos'un kızı Pamphylia veya kız kardeşi Pamphyle'den geldiğine inanılır.
Buna göre yerli Luviler'le, Arkadialı'lar karışımı halkını oluşturdu. Sonraları başka göçlerde oldu.
VII.yy. da Kyme kentinden gelen Aiol'ler Side'ye yerleştiler. Side dilini kabullendiler.
Hellencede Pamphylia, "Tüm oymaklar ülkesi" anlamına gelir. Pamphylia dili bir hellen lehçesidir.
Perge, Side, Aspendos adları hellence değildir.
Strabon döneminde halkı korsanlıkla geçinirdi.
İlk yerleşmeler Paleolitik Çağa kadar uzanır.
ÖNEMLİ PAMPYLIA ANTİK KENTLERİ
ASPENDOS, Belkıs
PERGE, Murtına
SIDE, Selimiye Köyü
LYRBE / Seleukeia, Bucakşeyhler
SİLLYON, YANKÖY
Attaleia, ANTALYA
PHRYGIA / Frigya
Günümüzde Ankara, Afyon, Eskişehir ilerinin tümü, Konya, Isparta, ve Burdur illerinin kuzey kesimlerini, Kütahya ilinin batı bölümünü kapsar
Kuzey doğusunu Kızılırmak ( Halys Irmağı ), güney doğusunu Tuz Gölü( Tatta ) ve Babadağ ( Salbakos ), batısını Banaz Çayı ( Sindros ) vadisi sınırlar.
Bölge adını Thrakia'dan gelen ve bir Trak boyu olan Phrygler'den almıştır.
Antik yazarlara göre, dans ve müzikte öndeydiler.
Troia savaşında Akha'lara karşı savaştılar.
Phryk Piyadeleri; kenarları işlemeli kısa eteklerinin altına dizlere inen dar bir pantolon, yine dizlerine kadar çıkan uzun çorap giyerler, başlarına ucu öne eğik tüylü deriden Trak serpuşu bazense yanaklı miğfer takarlardı. Kısa mızrak hançer ve yuvarlak kalkan taşırlardı.
Firig kadınları başlarına türban takarlardı.
X. yy. başlarında orta Anadolu'ya geldiler. Önceleri Sangarios ( Sakarya ) ırmağı ile Propontis kıyılarında oturdular.
IX. yy. da Gordion'u güçlü bir kale yapmaya başladılar.
VIII. yy. da güçlü bir devlet kurdular.
Tunç eserleri tüm antik dünyaya ihraç edilirdi.
Mobilya sanayi çok gelişmişti.
Köleleri, at ve katırları çok ünlüydü.
Yağmur suyu ve bal karışımından üretilen ve bol sirke karıştırılarak üretilen şarapları aranır olmuştu.
Plinius'a göre "iğneyle nakış işleme Frig buluşu" idi. bu yüzden nakışlı giysilere "PHRYG" adı verilmişti.
ÖNEMLİ ANTİK KENTLERİ
AIZANOI, ÇAVDARHİSAR
ANKYRA, ANKARA
GORDİON X YASSIHÖYÜK k.-Polatlı
HIERAPOLIS X Pamukkale-Denizli
Keretapa , Kayadibi
Kibyra X Gölhisar
Laodikeia X Eskihisar K.Denizli 6Km.)
METROPOLİS X AYAZİN K.-Gazlıgöl
MİDAS, Yazılıkaya Köyü, ÇİFTELER
PESİNİUS X BALLIHİSAR K.-Sivrihisar
Synnada, ŞUHUT
GALATIA Galatya
MÖ. III. Yy. da ortaya çıkan GALATIA Bölgesi, Phrygia ve Kappadokia toprakları üzerine kuruldu.
Günümüzde, Ankara ve Kırıkkale illerinin tümü, Çorum ve Amasya illerinin güneyi, Yozgat ilinin kuzeyini kapsar.
Antik kaynaklar kesin sınırlarını vermezler. Ancak Sangarios ( Sakarya ) Irmağının doğusuna yerleşmişlerdir. Kızılırmak ( Halys ) nehrinin doğusuna kadar yayılmışlardır.
Üç boy olarak geldikleri Anadolu'da Tektosag'lar Ankyra, Tolistobog';lar Gordion ve Pessinius, Trokmi'ler Tavion yörelerine yerleştiler.
Galatlar orta ve batı Avrupa kökenli bir halktır. Anayurtlarında yola çıkıp MÖ. 278-277 yılında Anadolu'ya ayak basarlar. Anadolu'ya gelişleri, Bytinia kralı I. Nikomedes'in daveti üzerinedir. I. Nikomedes Galatları, kardeşi Zipoides'e karşı savaştırmıştır. Kadınları ve çocuklarıyla beraber gelmişlerdi. Savaştan sonra Anadolu'ya yerleştiler. Pergamon halkı tarafından iç bölgelere sürüldüler.
Önceleri çapulculuk ve yağma ile geçinip dehşet saçtılar. Sonraları ücretli asker olarak çeşitli ordularda görev aldılar.
Livius "Büyük kalkanlı, çok uzun kılıçlı, en savaşçı insanlar" olarak tanımlar.
MÖ. 189 yılında ilk kez Romalı konsül Manlius'un ordularına yenildiler.
MÖ. 183 - 163 arasında Bergama krallığı Egemenliğine girdiler.
Galatia kentleri Roma imp. Çağında kurulmuşlardır.
Kaliteli ve uzun tüylü keçisi ünlüydü. ( Ankara Keçisi)
Yüncülük, kıl çadır dokumacılığı çok gelişmişti. Et kurutma işinde rakipsizdiler.
"Galat ekmeği" çok lezzetli bir ekmek türü buldular. Marulları ünlüydü. İyi içki üreticiydiler.
GALATIA ANTİK KENTLERİ
ANKARA, Ankara
GORDION, Yassıhöyük - Polatlı
PESSİNİUS, Ballıhisar - Sivrihisar
TAVION, Büyüknefes
KILIKIA Kilikya
Günümüzde Gülek Geçidi ( Kilikia Kapıları ( Kilikia Lylai ) ) aşıldıktan sonra gelinen Çukurova Ovasına OVALIK KILIKIA ( Kilikia Pedias ) denir. Viranşehir 8 Mersin ) ile İskenderun arsına konumlanır. Bunun batısında kalan Toros Dağları eteklerine TAŞLIK KILIKIA ( Kilikia Trakheia ) denirdi. Taşlık Kilikia, Alanya ile Viranşehir ( Mersin) arasında yer alırdı.
Dogu ve güney doğu sınırını Amanos Dağları, batı sınırını Antalya ( Pamphylia ) ovası sınırlar.
Yumuktepe ( Mersin ) ve Gözlükule ( Tarsus ) kazıları tarihini Nrolitik Çağa indirir.
Kilikia'da II. bin yılda Hititleri görürüz.
Kilikia adına ilk kez VIII. Yy. da Asur metinlerinde rastlarız.
VIII. yy. sonunda Hellenler bölgeye göçe başlar. Samoslu'lar ve Lindoslu'lar kentler kurarlar.
MÖ. 68 yılında Roma Tarsos'u eyaletin başkenti yapar.
Kilikia korsanlarıyla meşhurdu.,
ÖNEMLİ ANTİK KENTLERİ
DİOKAİSAREİA UZUNCABURÇ K.-Silfke
AİGAİ YUMURTALIK
ANAWARZA Dilekkaya K.--Kozan
ANEMOURİON Eski Anamur
ANTİOKHEİA ANTAKYA
Antiokheia ad Cragus Güney K.--Gazipaşa
Aphrodisias (Kilikia) OVACIK BURNU-Ovacık
Arsus/Rhosos ULUÇINAR K.--İskenderun
ELAİOUSSA-SEBATE AYAŞ
İotape Gazipaşa-Alanya 8.Km.
Kalenderis AYDINCIK İlçesi
KANYTELİS KANLIDİVANE
KASTABALA/HIERAPOLİS BODRUM K. Kadirli-Osmaniye arası
Korakesion ALANYA
Korasion ÇOKÖREN,Susanoğlu K.-Silifke
KORYKOS CENNET-CEHENNEM-NARLIKUYU
Laerke Cebeli Reis Tepesi-Alanya
Magarsa / Magarsos KARATAŞ -Adana
Mamura Kalesi Anamur dogusu 10 Km.
MAPSOUHESTION/MİSİS YAKAPINAR
Nephelis/Iuliosabeste Koru Beleni--Gazipaşa
Oinoanda/Epiphaneia Gözenler,,ERZİN
Olba Uzuncaburç (4 K m.)
SELEUKEİA SİLİFKE
Seleukeia Piereia KAPISUYU K.-Samandag-Antakya
Selinous/Traianapolis HACI MUSA KALESİ--Gazipaşa
SOLOİ / POMPEİOPOLİS VİRANŞEHİR-Mezitli K. Mersin
Syedra Seki K. Alanya
Tarsi TARSUS
Yılankale/Şahmarankalesi Sirkeli K.-Ceyhan
PONTUS
Günümüzde Samsun, Ordu, Giresun. Trabzon, Amasya Gümüşhane, Tokat Bayburt illerini kapsar.
Karadeniz kıyısında yer alan bölgeyi, batıda Kızılırmak ( Halys ) ile doğuda Çoruh ( Akampsis ) nehirleri sınırlar.
Önceleri "Kappodakia Pontika" ismiyle anılıyordu.
Prehistorik devirlerde iskan görmüş Pontus Bölgesinde II. Binde yaşayan Kaşkalar Hititler'in belası olmuşlardır.
Yerli halkını Amazonlar, Khalybesler, Tibarenler, Mosynoikler ( Heptakometler ), Makronlar oluştururken, VII. ve VI. yy. larda Dorlar, İonlar, Aiollar kolonize olmuşlardır.
AISKYLOS;
"Yükseklerde çalı çırpı evlerde otururlar.
Güçlü tekerlekli yük arabaları ile ve uzağa fırlattıkları mızrakları ile bilinirler.
Burada tüm erkeklerden nefret eden Amazonlar vardır. Thermodon'daki Themiskyra'ya yerleşmişlerdir."
STRABON
"Komana kentinde halk lüks içinde yaşar. Çoğu kendini tanrıça vakfetmiş olan vücutlarından kazanç sağlayan kadınlardır. Pek çok yabancı buraya gelerek tatil yapar. Buraya gelen tüccar ve askerler bütün paralarını harcarlar."
Mısır, fındık, asma bol bulunurdu. Palamut ilk Pontos'da yakalanmıştır. Yunus balığının yağını her alanda kullanmışlardır.
Amazonlar tüm Anadolu halkları gibi Troia savaşında Troia tarafında yer almışlardır.
Pontus'un en renkli tarihi kişiliği Mithridates VI (MÖ. 111-63) Pontus devletinin başında Roma'ya Anadolu'yu dar etmiş, 80 bin Roma vatandaşı bir gecede katledilmiştir.
PONTUS ANTİK KENTLERİ
AMESİA, Amasya
Amisos, Samsun
Koloneia, Şebinkarahisar
Komana Pontike, Gömenek Köyü, Tokat (9 Km.)
Satala, Sadak - Kelkit - Gümüşhane
Sebastopolis, Sulusaray - Artova - Tokat
PAPHLAGONIA Paflagonya
Günümüzde Bartın, Amasra, Kurucaşile, Cide yöresine denk düşer.
Karadeniz ( Pontus Eukseinos ) kıyısında yer alan Paphlagonia, batısındaki Bithynia’dan Filyos ( Biillaios ) çayı ile, doğusundaki Pontus’tan Kızılırmak nehri ile ayrılır.
Bölgede ENET denilen bir halk yaşardı
Enetler savaşçı, özgürlüklerine düşkün, atlı birlikleriyle ünlenmiş bir toplumdu.
Pers ordularının en iyi öncü birliği kabul edilirlerdi.
Ionlar VII. ve VI. Yy. da Amastris, Herakleia, Sinope gibi şehirlere kolonize oldular.
Savaşlarda örme başlıklar, küçük kalkanlar, kısa kargılar, mızraklar ve hançerler kullanırlardı. ( Herodot )
Paphlogonia = Demir atlar ülkesi
Enet’ler = Demie atlılar anlamına gelirler
Troya savaşına komutanları Pylaimenes ve Antenor komutasında katıldılar. Tüm Anadolu gibi Troya saflarında savaştılar.
Savaştan sonra Enetler Troyalı’larla birlikte, İtalya’da bugünkü Padova kentini kurarlar.
Paphlogonia tarihte önemli roller almış bir topluluk olmamakla birlikte Anadolu’nun yerli halkı olmaları önemlidir.
PAPHLAGONIA ANTİK KENTLERİ
Pompeiopolis, Zımbıllı Tepesi-Taşköprü-Kastamonu(45Km)
Amastris, AMASRA
